Cięcie — włosy ludu polskiego, książką opowiadająca o wierzeniach, przesądach i przyzwyczajeniach związanych z manipulowaniem włosami w kulturze polskiej, napisana na podstawie wiedzy z ksiąg z XIX i XX wieku.
Cięcie jest moją pracą licencjacką, wykonaną w Pracowni Ilustracji Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, promowaną przez dr Annę Machwic. Praca otrzymała ocenę celującą oraz została wyróżniona medalem. Została wydana przez Wydawnictwo BOSZ w 2017 roku.
Praca polegała na całościowym wykonaniu książki: od stworzenia koncepcji, znalezienia i przeprowadzenia analizy druków z XIX i XX odwołujących się do przesądów i medycyny ludowej na ziemiach polskich, znalezieniu pisarza, który opracował przesłane mu materiały, po zilustrowanie, wykonanie layoutu książki i prac edytorskich oraz składu introligatorskiego.
Książka została włączona do zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu (2023), wyróżniona w przeglądzie najlepszych dyplomów projektowych Akademii Sztuk Pięknych Font nie czcionka! (2017), miała swoją premierę na Krakowskich Targach Książki (2017) , otrzymała 6 nominacji przeglądzie See&Say (2016) oraz była szeroko omawiana w mediach takich jak Radio Trójka, Radio Czwórka, G'rls room.
Wymiary: 275×185mm
Strony: 64
Oprawa twarda, szyta
Strony: 64
Oprawa twarda, szyta
2016
Problem
Cięcie oprócz przekazywania wiedzy dotyczącej naszej kultury naświetla problem społeczny – postrzeganie poprzez wygląd. Posiadanie włosów przez człowieka jest czymś oczywistym, ale jednocześnie każde, nawet niewielkie odejście od narzuconych społecznie norm dotyczących owłosienia może być stygmatyzujące. Mam tu na myśli osoby chore, których schorzenie objawia się nadmiarem lub brakiem włosów. Właśnie to spostrzeżenie było punktem wyjścia do rozpoczęcia pracy nad książką.
Na podstawie zebranych i opracowanych przeze mnie badań dotyczących tematu, tekst napisał Paweł Ziegler.
Ilustracje
Ilustracje są wynikiem inspiracji dwoma artystami – Egonem Schiele, przedstawicielem ekspresjonizmu wiedeńskiego oraz El Lissitzkim, przedstawicielem myśli konstruktywistycznej. Są to postaci o zupełnie innym wyrazie wizualnym, ale posiadają jedno wspólne ogniwo – ich sztuka jest przepełniona symboliką.
Edytorstwo
Skład tekstu podkreśla rozróżnienie narracji, w każdym rozdziale podzielonej na wstęp, zawierający rozważania autorów i tekst właściwy, opowiadający o zwyczajach. W tym celu w tekście dziełowym zastosowałam dwa kroje pisma – Merriwether Sans Light, bezszeryfowy, użyty we wstępach, oraz Merriwether Light, szeryfowy, zastosowany w części praktycznej. Zabieg ma za zadanie rozróżnić dwie warstwy narracji oraz umożliwić swobodnie poruszanie po treści, względem potrzeb odbiorcy.
Kluczem wizualnym w książce jest kolor różowy — symbolizujący włosy.
Czepiec — zamężne kobiety miały obowiązek przykrywać swoje włosy czepcem.
Przeskoczka — kobieta przyłapana na nierządzie, napiętnowana poprzez publiczne ścięcie włosów
Rozpleciny — przedmałżeński rytuał rozplatania włosów
Ojciec — osoba ceremonialnie ścinająca włosy swoim dzieciom
Postrzyżyny — ceremonialne ścięcie włosów chłopców i dziewcząt poprzedzające nadanie imienia i obowiązków
Kołtun I — choroba kołtunowa była ujawnieniem choroby ciała
Kołtun II — dzięki kołtunowi można było rzucić zaklęcie na nielubianą sąsiadkę
Dziad — osoba wykluczona ze społeczeństwa, często zajmująca się myciem zwłok
Śmierć
Fotografie książki wykonał Mateusz Mioduszewski